Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Starachowicach

Nauka w rzemiośle jest powszechną, klasyczną metodą zdobywania umiejętności i kwalifikacji zawodowych w Polsce. Ważną rolę w jej popularyzacji odgrywają nie tylko małe i średnie zakłady rzemieślnicze, ale także organizacje rzemiosła: cechy, izby rzemieślnicze i Związek Rzemiosła Polskiego. Organizacje rzemiosła wiele uwagi poświęcają edukacji zawodowej, ponieważ szkolą przyszłe wykwalifikowane kadry na potrzeby rzemieślników i innych uczestników życia gospodarczego. To z inicjatywy cechów i izb rzemieślniczych powstały rzemieślnicze szkoły branżowe, które są odpowiedzią na występującą w szkołach publicznych tendencję zmniejszania wymiaru godzin przeznaczonych na zajęcia praktyczne na rzecz kształcenia ogólnego.

Obecnie ponad 71 tysięcy uczniów rzemiosła jest pod pieczą organizacji rzemiosła: izb rzemieślniczych i 455 cechów, sprawujących nadzór nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle. Z kolei 23 tysiące rzemieślników realizuje dualne kształcenie zawodowe. Co roku do egzaminów czeladniczych przystępuje około 29 tys. kandydatów, w tym uczniowie szkół branżowych, a 1570 osób w ciągu roku uzyskuje dyplomy mistrzowskie, cenione i uznawane w kraju i zagranicą.

Zgodnie z danymi Związku Rzemiosła Polskiego najczęściej egzaminy odbywają się w takich zawodach, jak: fryzjer (5.243), mechanik pojazdów samochodowych (5.718), kucharz (2.506), cukiernik (1.798), stolarz (1.637), elektryk (1.339), monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie (1.044), ślusarz (973), monter sieci instalacji i urządzeń sanitarnych (966), co stanowi 74% wszystkich egzaminów czeladniczych. Nie oznacza to jednak tego, iż młodzież nie kształci się w zawodach unikatowych. Według Raportu "Rzeczy i ludzie. Tożsamości polskiego rzemiosła" opracowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości we współpracy z Uniwersytetem SWPS część zawodów rzemieślniczych, które niedawno zagrożone były wyginięciem, jest dziś często świadomym, zaplanowanym, pierwszorzędnym wyborem edukacyjno-zawodowym młodzieży, kończącej szkołę podstawową. Dotyczy to w szczególności zawodów związanych z naprawami, wytwarzaniem artykułów kaletniczych, ubrań, butów.

O atrakcyjności zawodów rzemieślniczych świadczy również to, iż są „za pan brat”
z nowymi technologiami. Postępująca cyfryzacja, automatyzacja i robotyzacja sprawiają, że nauka w rzemiośle wykracza poza dotychczasowe, utarte metody i sposoby kształcenia. Uczeń może być pewny tego, iż bez względu na jaki zawód rzemieślniczy się zdecyduje, będzie miał możliwość w warsztacie zakładowym obcować z nowoczesnym sprzętem i najnowszymi narzędziami pracy.

Młodzież podejmuje naukę w rzemiośle przede wszystkim ze względu na możliwość łączenia jej z pracą zarobkową. Uczeń pobierający naukę w dualnym systemie rzemieślniczym otrzymuje wynagrodzenie i ma opłacane składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od pierwszej klasy. Okres praktycznej nauki zawodu u rzemieślnika wliczany jest również do stażu pracy.

Jednak tym, co najbardziej przyciąga młodzież do rzemiosła jest jego pedagogiczny aspekt: zdobywanie wiedzy i umiejętności w rzeczywistych warunkach pracy, pod pieczą najlepszych fachowców. Nie da się ukryć, iż w dualnym kształceniu zawodowym najważniejsza jest osoba mistrza. Na czym polega jego fenomen? W odróżnieniu od tradycyjnie pojmowanej roli nauczyciela, mistrz występuje równolegle w trzech rolach: eksperta od branży, mentora życiowego oraz doradcy zawodowego. Mistrz jest przede wszystkim profesjonalistą w swym fachu: kształci uczniów, wprowadza ich w tajniki zawodu, pozwala im się rozwijać i osiągać najwyższy poziom umiejętności zawodowych. Jest również inspiratorem. Żadne tony książek czy nie wiadomo, jakie ilości zajęć lekcyjnych nie zastąpią kontaktu z człowiekiem, który opowie, dlaczego wykonuje taki, a nie inny zwód i jak przerodził się on w jego pasję. Jest to szczególnie ważne w przypadku uczniów, którzy preferują zajęcia praktyczne nad zajęciami teoretycznymi i chcą rozwijać zainteresowania i predyspozycje związane z umiejętnościami technicznymi. W roli doradcy zawodowego zadaniem mistrza jest rozpoznanie potencjału i zdolności tkwiących w uczniu oraz takie nim pokierowanie, aby w trakcie rozwoju zawodowego mógł obrać właściwy kurs.

W tym roku Związek Rzemiosła Polskiego obchodzi 90-lecie działalności. Nie sposób zatem nie wspomnieć o dorobku polskiego rzemiosła oraz roli mistrzów szkolących uczniów – zarówno w dualnym kształceniu zawodowym w rzemiośle, jak i w całym systemie oświaty.

Gala „Dzień Mistrza Nauczyciela Zawodu w Rzemiośle” jest zwieńczeniem działań, jakie Związek Rzemiosła Polskiego realizował jako zadanie publiczne w ramach Rządowego Programu Polski Inkubator Rzemiosła na lata 2021-2030, którego głównym zadaniem jest wzmocnienie organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła w zakresie kapitału ludzkiego i społecznego oraz potencjału instytucjonalnego w celu realizacji działań statutowych, w tym dotyczących rozwoju przedsiębiorczości i kształcenia dualnego.

Należy pamiętać, iż do tego, aby móc przewidywać, planować i nie marnować młodych talentów niezbędne jest wychowanie techniczne i przygotowanie zawodowe realizowane w szkole i w rzeczywistych warunkach pracy – dualna nauka zawodu w rzemiośle. Mistrzowie szkolacy uczniów to cenny kapitał rzemiosła, bo tylko oni mogą przekazać unikatową wiedzę i zaszczepiać w młodych adeptach zamiłowanie do wybranej profesji rzemieślniczej. Choć zmieniają się czasy, a technologia wkracza do rzemiosła jedno pozostaje stałe – u podstaw rzemiosła zawsze stoi człowiek, w tym przypadku mistrz rzemiosła.